Wat is een heks?
Wat doet het woord heks met jou? Voel je bij dit woord, opstand, bedreiging, angst of juist kracht, autonomie en onafhankelijkheid?
Ik weet nog dat ik met mijn dochters naar een tentoonstelling ben geweest over de heksenjacht in Peelland in Noord-Brabant. Stil was ik ervan en onder de indruk. Een inktzwarte bladzijde in de geschiedenis heeft zich ruim 400 jaar geleden hier in Brabant afgespeeld. Het aangrijpende lot en een genadeloze vervolging van een grote groep vrouwen. Waaronder Heylken een meisje van 12 jaar oud die samen met haar moeder Margriet en haar oma Jenneken in 1595 op de brandstapel werden gezet. Vaak waren het gewone dorpsvrouwen die werden beschuldigd van hekserij en dan de dood vonden door de waterproef, marteling of het vuur.
Wat is nou eigenlijk een heks? Daarvoor moeten we de geschiedenis in. Oorspronkelijk had het woord heks namelijk een positieve betekenis. Heks komt van het middelnederlandse woord hexe en betekent, ‘de plaatselijke wijze man of vrouw’. Het woord ‘heks’ is door de eeuwen heen totaal vergiftigd door de langdurige stigmatisering van de katholieke kerk. Daarom denkt men bij het woord ‘heks’ aan de sprookjesheks met punthoed een wrat op haar neus of kin, broedend op kwaadaardige streken of samenwerkend met de duivel. Wijn,- of moedervlekken waren sporen van de duivel, een grote dikke moedervlek achter in je nek zou zo’n duivelsteken zijn. Vroeger leefden we volgens de oude natuurreligie, we vierden jaarfeesten en seizoensfeesten, we leefden met respect voor moeder aarde en haar voedzame bodem, in het ritme van de natuur met haar heilzame krachten en tijdloze wetten we leefden met de elementen, de invloed van de zon en de maanstanden. Onze ogen waren niet nutteloos, omdat onze ziel nog niet blind was.
Heksen waren vaak vroedvrouw of hadden kennis van kruiden en geneeskunde en liepen de mannelijke artsen in de weg, ze waren lastig. Eenmaal beschuldigt als heks dan was je verloren en eindigde je na opsluiting en marteling op de brandstapel. De aangewezen heksen waren ‘ongehoorzaam, autonoom, opstandig, mondig, ongebonden, hadden een eigen mening en een eigen wil met vrije opvattingen, niet geraakt door mannelijke autoriteit’.
Zou jij om wie je nu bent en waar je voor staat vervolgd zijn en op de brandstapel terecht zijn gekomen? Ik kan op deze vraag met een volmondige “ja” antwoorden. Ik ben me dan ook heel bewust met alles wat ik doe en waar ik voor sta. Mijn liefde voor geneeskrachtige kruiden, het geloven in de oerkracht van de vrouw, het holistisch denken, het vertrouwen van en op mijn instinct, de invloed van helende stenen en natuurlijke oliën, het leven met de maanfases, het geloven in de kracht van de elementen, mijn liefde voor de magie van moeder natuur en mijn gevoel tegen onrecht en autoritair gedrag, samen met mijn grote Bossche bek, meer dan reden genoeg om al duizend keer op de brandstapel te zijn gegooid.
Tegen de tijd dat de vrouwen van 1550 -1650 (dit was het hoogtepunt van de heksenvervolging) werden beschuldigd van hekserij, was de oude natuurreligie al lang verdwenen. Jaarfeesten waren omgevormd tot christelijke feesten en op heilige plekken in de natuur werden kerken en kathedralen gebouwd. Aan het einde van de heksenjacht (1816) waren er tussen de 30.000 en 60.000 slachtoffers. Vergeet heksenvervolging dit was gewoon een vrouwenvervolging, het was een bloedige haat en systematische oorlog tegen vrouwen, gewone vrouwen zoals jij en ik. Het is ons systematisch geleerd om bang te zijn voor de vrouwen op de brandstapels en niet voor de mannen die het vuur aanstaken.
Voor mij belichaamt een heks een autonome vrouw die bevrijd is van alle overheersing en beperking. Het woord heks heeft iets stoutmoedigs, iets krachtigs, bruist van onafhankelijkheid en vrijheid, in dit woord schuilt oeroude energie, avontuur en eigenzinnigheid.
Laten we de heks weer in ere herstellen.
Qoute: Some women fear the fire. Some women simply become it!
Mijn motto; ‘Do no harm, but take no shit’.
